Αγωγή περί κλήρου

Tι ορίζεται ως αγωγή περί κλήρου;

Ως αγωγή περί κλήρου ορίζεται το δικαίωμα που προσφέρει προστασία στο κληρονομικό δικαίωμα ενός κληρονόμου, όταν αυτό αμφισβητείται. Η συγκεκριμένη αγωγή είναι μια καταψηφιστική αγωγή, δηλαδή επιφέρει την υποχρέωση του εναγομένου να αποδώσει στον ενάγοντα τα αντικείμενα κληρονομιάς. Επίσης, η αγωγή περί κλήρου διακρίνεται από καθολικότητα, αφού αφορά σε όλα τα αντικείμενα της κληρονομιάς, ανεξαρτήτως είδους ή αξίας. Ιστορικά η αγωγή περί κλήρου διαμορφώθηκε για πρώτη φορά στο ρωμαϊκό δίκαιο (hereditatis petitio) και με το πέρασμα των χρόνων πέρασε και στο ελληνικό, χωρίς όμως να έχει πάντα το ίδιο περιεχόμενο.

Ποιος μπορεί να ασκήσει αγωγή περί κλήρου;

Αγωγή περί κλήρου μπορεί να ασκήσει οποιοσδήποτε κληρονόμος, οποιοδήποτε δηλαδή πρόσωπο έχει δικαίωμα πάνω σε κάποια κληρονομιά. Το δικαίωμα αυτό αποκτάται είτε με νόμιμη κληρονομική διαδοχή, είτε μέσω διαθήκης. Επομένως, αγωγή μπορούν να ασκήσουν οι κληρονόμοι εξ αδιαθέτου, οι κληρονόμοι εκ διαθήκης και οι κληρονόμοι με βάση άλλη κληρονομική σχέση.

Ποια αντικείμενα ορίζονται ως αντικείμενα κληρονομιάς;

Τα αντικείμενα κληρονομιάς μπορεί να είναι ακίνητα, κινητά, ενσώματα ή ασώματα (π.χ. χρήματα, πράγματα, απαιτήσεις, μερίδια, άδειες χρήσης κ.ά.). Ως αντικείμενα κληρονομιάς κατά το Άρθρο 1972 ΑΚ ορίζονται τα παρακάτω:

• Αυτά που ο κληρονομούμενος κατά το χρόνο θανάτου του είχε δικαίωμα νομής ή κατοχής, ακόμη και αν είχε αποβληθεί όσο ζούσε.
• Καθετί που ο κληρονόμος αποκτά με δικαιοπραξία χρησιμοποιώντας κληρονομιαία μέσα.

Ποια είναι τα δικαιώματα του κληρονόμου στην αγωγή περί κλήρου;

Τα δικαιώματα του κληρονόμου ή των κληρονόμων είναι τα κάτωθι:

• Ο κληρονόμος έχει το δικαίωμα να απαιτήσει την αναγνώριση του κληρονομικού δικαιώματος.
• Ο κληρονόμος έχει το δικαίωμα να απαιτήσει ολόκληρη την κληρονομιά ή ενός αντικειμένου της.
• Ο κληρονόμος έχει το δικαίωμα να ζητήσει τα ωφελήματα που απέκτησε από την κληρονομιά, καθώς και κάθε άλλη επαύξηση των κληρονομιαίων.

Επιπροσθέτως, μπορεί να ασκήσει αγωγή ο μεριδούχος, δηλαδή το πρόσωπο που έχει δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα του κληρονομούμενου.

Ποιος φέρει ευθύνη για τα ωφελήματα;

Για τα ωφελήματα της κληρονομιάς φέρουν ευθύνη οι κληρονόμοι και οι δανειστές του κληρονομούμενου. Επίσης, ευθύνη έχουν και τα πρόσωπα που ενδεχομένως έχουν ωφεληθεί παράνομα από την κληρονομιά. Μια σειρά νομικών διατάξεων ρυθμίζουν σε κάθε περίπτωση τα ωφελήματα που προκύπτουν.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 1874 ο νόμιμος κληρονόμος ευθύνεται για τα ωφελήματα από την ημέρα θανάτου του κληρονομούμενου έως την ημέρα  αποδοχής της κληρονομιάς.  

Το άρθρο 1876 ορίζει ότι οι δανειστές του κληρονομούμενου έχουν την αξίωση να ζητήσουν από τους κληρονόμους την καταβολή χρεών.  Τέλος, το άρθρο 1096 ορίζει ότι όσοι έχουν ωφεληθεί παράνομα, θα πρέπει να επιστρέψουν τα ωφελήματα αυτά στους δικαιούχους.

Τι είναι η περί κλήρου αγωγή του αφάντου;

Πρόκειται για την αγωγή που ασκείται από τον άφαντο, ο οποίος επανεμφανίζεται από την κήρυξή του ως τέτοιου. Ο άφαντος ζητά την αναγνώριση του κληρονομικού δικαιώματος και την απόκτηση των ωφελημάτων της κληρονομιάς.

Η αγωγή αυτή είναι καταψηφιστική και απαράδεκτη, εάν ο άφαντος δεν έχει κληρονομικό δικαίωμα ή αν έχει παρέλθει η πενταετής προθεσμία άσκησής της. Σε περιπτώσεις όπου η κληρονομιά έχει ήδη διαμοιραστεί, ο άφαντος μπορεί να απαιτήσει τη μερίδα του. Ο συγκεκριμένος τύπος αγωγής είναι αρκετά σύνθετος και για την άσκησή της απαιτείται η βοήθεια ενός εξειδικευμένου δικηγόρου.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αγωγή περί κλήρου, η Δικηγόρος-Διαμεσολαβήτρια Παρασκευή Βασιλοπούλου βρίσκεται στη διάθεσή σας. Η έμπειρη δικηγόρος επιδιώκει τη συνεχή ενημέρωσή της σχετικά με τις αλλαγές της νομοθεσίας και της νομολογίας.  Επικοινωνήστε με το δικηγορικό μας γραφείο για να μάθετε περισσότερα.