Αποποίηση κληρονομιάς και δικαιολογητικά που απαιτούνται

Η αποποίηση της κληρονομιάς αποτελεί ατομικό δικαίωμα του κληρονόμου και έγκειται στη μονομερή του δήλωση περί μη αποδοχής της επαγόμενης σε αυτόν κληρονομίας. Σύμφωνα με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα, το δικαίωμα αποποίησης υφίσταται είτε ο κληρονόμος καλείται εκ του νόμου (εξ αδιαθέτου διαδοχή) είτε βάσει διαθήκης. Η αποποίηση επιλέγεται συνήθως όταν το παθητικό της κληρονομιάς (οφειλές προς το Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία, δάνεια κ.λπ.) υπερβαίνει το ενεργητικό της (ακίνητα, καταθέσεις, λοιπά περιουσιακά στοιχεία). Στις περιπτώσεις αυτές, η αποποίηση αποτελεί τη μόνη ενδεδειγμένη επιλογή για την προστασία της προσωπικής περιουσίας του κληρονόμου από ενδεχόμενη εκποίηση προς ικανοποίηση των πιστωτών του θανόντος. Ωστόσο, προκειμένου η αποποίηση κληρονομιάς να στεφθεί από επιτυχία θα πρέπει να προσκομιστούν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και να υπάρχει καθοδήγηση από εξειδικευμένο δικηγόρο Αστικού Δικαίου.

Δυνατότητα αποδοχής με το ευεργέτημα της απογραφής

Σε περίπτωση κατά την οποία το μέγεθος των χρεών δεν μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς, αλλά ενδεχομένως δεν υπερβαίνει την αξία του ενεργητικού της κληρονομιαίας περιουσίας, υπάρχει η δυνατότητα αποδοχής με το ευεργέτημα της απογραφής.

Η συγκεκριμένη διαδικασία συνίσταται στη σύνταξη απογραφής των περιουσιακών στοιχείων του θανόντος και την περιορισμένη ευθύνη του κληρονόμου μόνο μέχρι το ύψος του ενεργητικού της κληρονομιάς, χωρίς επέκταση στην προσωπική του περιουσία. Η αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής διασφαλίζει ότι οι κληρονόμοι δεν επιβαρύνονται με χρέη πέραν της αξίας των κληρονομούμενων περιουσιακών στοιχείων.

Διαδικασία και προθεσμία αποποίησης κληρονομιάς

Η αποποίηση κληρονομιάς πραγματοποιείται με μονομερή δήλωση του κληρονόμου ενώπιον της Γραμματείας του Πρωτοδικείου  της τελευταίας κατοικίας ή συνήθους διαμονής του θανόντος. Η δήλωση δεν επιδέχεται αίρεση ή προθεσμία και είναι οριστική και αμετάκλητη.

Η προθεσμία για την υποβολή της δήλωσης είναι:

• Τετράμηνη, εφόσον ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία κατοικία του στην Ελλάδα.
• Δωδεκάμηνη, εάν ο κληρονόμος είναι κάτοικος εξωτερικού ή ο κληρονομούμενος διέμενε μόνιμα στο εξωτερικό.

Η προθεσμία αρχίζει από:

• Τη γνώση του κληρονόμου για την επαγωγή της κληρονομιάς (για τις εξ αδιαθέτου διαδοχές).
• Την ημερομηνία δημοσίευσης της διαθήκης (εάν υπάρχει διαθήκη).

Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας ισοδυναμεί με σιωπηρή αποδοχή της κληρονομιάς (πλασματική αποδοχή), καθιστώντας τον κληρονόμο υπόχρεο έναντι των πιστωτών της κληρονομιαίας περιουσίας.

Αποποίηση κληρονομιάς και απαιτούμενα δικαιολογητικά

Εάν ο κληρονόμος επιθυμεί να προβεί σε αποποίηση κληρονομιάς οφείλει να προσκομίσει τα ακόλουθα δικαιολογητικά: 

• Ληξιαρχική Πράξη Θανάτου του κληρονομούμενου. Αυτή λαμβάνεται από το αρμόδιο κατά τόπους Ληξιαρχείο όπου καταχωρίστηκε ο θάνατος του κληρονομούμενου / της κληρονομούμενης ή από το Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών όταν πρόκειται για θανόντες κατοίκους εξωτερικού των οποίων η ληξιαρχική πράξη θανάτου εκδόθηκε από Προξενείο.
• Αντίγραφο του Δελτίου Αστυνομικής Ταυτότητας του αποποιούμενου κληρονόμου.
• Πιστοποιητικό Πλησιέστερων Συγγενών το οποίο λαμβάνεται από το Τμήμα Δημοτολογίου του Δήμου στον οποίο ήταν εγγεγραμμένος ο θανών / η θανούσα.

Περιπτώσεις ακυρότητας της δήλωσης για αποποίησης κληρονομιάς ακόμη κι αν έχουν προσκομιστεί τα απαιτούμενα δικαιολογητικά

Η αποποίηση της κληρονομιάς καθίσταται άκυρη και εξομοιώνεται με αποδοχή στις εξής περιπτώσεις:

• Αν ο κληρονόμος έχει ήδη αποδεχθεί την κληρονομιά (ρητά ή σιωπηρά).
• Αν παρέλθει η προβλεπόμενη τετράμηνη ή δωδεκάμηνη προθεσμία.

Η αποποίηση της κληρονομιάς συνιστά σύνθετη νομική πράξη που απαιτεί αυστηρή τήρηση των προθεσμιών και των τυπικών διαδικασιών. Για την αποφυγή νομικών σφαλμάτων, είναι σκόπιμο ο κληρονόμος να συμβουλευτεί εξειδικευμένο δικηγόρο στο πεδίο του αστικού δικαίου. Οποιαδήποτε παρέκκλιση από τις νόμιμες διατυπώσεις μπορεί να οδηγήσει σε ακούσια αποδοχή της κληρονομιάς με δυνητικές δυσμενείς συνέπειες για τον κληρονόμο. 

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αποποίηση κληρονομιάς, η Δικηγόρος στο Αιγάλεω Παρασκευή Βασιλοπούλου βρίσκεται στη διάθεσή σας. Η έμπειρη δικηγόρος έχει καθημερινή τριβή με θέματα του Αστικού Δικαίου, ενώ ενημερώνεται διαρκώς για οποιαδήποτε αλλαγή της νομοθεσίας και της νομολογίας. Συνεπώς, είναι η πλέον κατάλληλη για να διεκπεραιώσει με επιτυχία την αποποίηση κληρονομιάς εφόσον φυσικά έχουν προσκομιστεί τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.